وارلیغیمیزدیر دیلیمیز- هیدایت ذاکر

دوشنبه ۲٨ بهمن ۱٣٨۷ - ۱۶ فوريه ۲۰۰۹
(21 فئوریه« 3 اسفند » دونیا آنا دیلی گونو موناسیبتیله)

اولو تانری یئر اوزونده تام یاراتیق لارینا دیل وئرمیش و اونلارین اؤز دیل لرینی، وارلیق لاری اولاراق بیربیرلرینه تانیق یاراتمیش­دیر، بو سؤز یئر کوره سینین اوستونده یاشایان بوتون جانلی­لارا، اؤزل لیک له اولو یارانمیش اینسان لارا یاراشان دیر، کوتله لرین قوردوغو چئشیت لی مدنیت لر، گئچمیش ده اؤز یئرلی دیل لریندن آسلانمیش، گلیشمه یاشام لارینی گله جک نسیل لره تاپشیرمیش دیر.
رنسانس دئورینده اینسانلار وارلیق لارینی اؤز کیملیک لرینده ایضاح لاییب یئنی دوشونجه بئجرتمیش دیلر، بو اوزدن رنسانس، توپلوم آراسیندا کؤکسل اولاراق قاناجاق لاردا، داها دوشونجه لر ایسه باخیش لاردا تمل ده­ییشیم یاراتدی کی اونون آردیجا صنعتی دئوریم باشلانمیش دیر.
سونوج دا بو باخیش ده­ییشیم لری 19 و 20. جی یوز ایل لیک­ لرده اینسان لاری توپلوم چرچیوه سینده اؤز میللی حاقلاریندان مودافیعه ائتمه سینه ساری یؤنلتدی، بو چاغ لاردا اینسان دوشوندوکی یئر اوزونده کی یاراتیق­لاردان، داها اوستون داها اولو و داها یوکسک ساییلیر، اینسان بو دوشونجه یه مالیک اولدوکی اؤزونو اسکی تعریف لردن آییریب، اویغون شکیل ده من لی یینه یانیت وئرسین.
رنسانسین قایناق سال ده ییشیمینده ­ن سونرا، اینسان چالیشدی تاریخ بویوندان یارانمیش سورغویا جاواب وئرسین:
من کیمم؟ کیمسه یم؟ نه اوچون دوغولوب یارانمیشام؟ وارلیغیم ندیر؟
بو سورولار هامیسی اینسانین کیملییینده ن آسیلی دیر، بونلارا یانیت اوچون فلسفه لر یارانیب و یئنی مدنیت « میللت» چرچیوه سینده، تاریخ توز توپراغینین آراسیندان باش قاوزاییب و اینسان لار توپلومو تاریخی سورغویا میللت لشمه پروسه سینده جاواب وئردیلر ( بئله لیک له « میللت» یارانیر.)
«من بو وارلیق دا ... وارام، یارانیرام، نفس چکیره م دوغولورام، یارادیرام.»
بیر وارلیغا باغلی لیق دویغوسو نه تکجه اینسان لاری بیربیرینده ن آیری سالمیر بلکی چئشیت لی ایمکان لار یارادیر کی میللت لر اؤز وارلیق لارینی اؤزگور و باغیمسیز بیله­ره ­ک بیر بیرلرینه ائتگی بوراخیب، باغلانتی قوروب و داها بیربیرلرینی تانیسین لار.
20 . جی یوز ایل لیک ده بو وارلیق گئدیشده کی بیر تمل لی اویانیش، کوتله نین آراسیندا ساییلیردی، اینسان لار اؤزلرینه عایید اولان کؤکلو عنصره ال تاپدیلار و او تاپینیش « آنا دیل لری » اولدو.
آنا دیل آنلامی :
کؤک دیل، اؤلکه دیل، تاریخ دیل ساییلیردی، نه بیر اوشاغین اؤز آناسینین دیلی، اوندا آناسی دیلین ده ییشسه ....
بورادا « آنا دیل » سؤزو گلنده بیر توپلومون قایناق سال دیلیندن سؤز گلیر، اؤزل لیک له « آنا دیل » آنلامی «آنا یورد»
سیراسیندا یئر توتور، بو اوزده ن « آنا دیل » بیر میللتین کؤکونو، تاریخی و مدنیتینی بیلدیریر.
بعضی تدقیقاتچیلار « دیلی » یالنیز بیر سیرا سس لرده ن تعریف ائدیرلر، کی اینسانلار بیر بیرلری له باغلانتی قورماق اوچون ایشلدیرلر، آنلامی « دیل » سؤزونو او قدر آلچاق و اسکیک له­دیرلر، کی تعریف جانلی حایوان لارلا بیر چرچیوه ده یئرلشیر، بو اوزده ن اینسانلارین دانیشیق لاری سئرچه لر داها قارغالار و .... باشقالاری لا بیر اولور نییه کی اونلاردا هر شکیل ده بیر بیری له چئشیت لی سس لرله آنلاشیرلار و فیکیرلری نی انتقال وئریرلر، بو تعریف دیله گؤره دوز اولسا اوندا دونیادا مدنیت لر یارانمازدی .
بیلیم سل اولاراق بو حدده گلیشمه لر دونیا اؤلکه لرینده قورولمازدی و حتتا رنسانس یارانیشی اوز وئرمزدی .
سون سؤز بو کی اه یر او تعریف دوز اولسایدی اصلن شوونیسم، فاشیسم و باشقا استبدادی دوشونجه لر چاغداش دا تمل داشی قورولمازدی .
سونوج بو کی هر بیر میللتین یارانیشی، وارلیغی، کیملییی و میللی ادبیاتینین یارانماسی اؤز یئرلی و تاریخی آنا دیلینه باغلیدیر و او میللتین دیری و جانلی قالماسی و اؤز کیملییینده یاشاماسی، آنا دیلینی قوروماق و اونو گؤزلجه یایماسی دیر بو اوزده ن گرک لی دیر هر بیر ائلین میللی « آنا دیلی » اوخول لاردا ایلک ده ن سونونا ده ک ائییتیمی اولوب یازیلیب و اوخونسون، هر بیر اوشاق یا یئنی یئتمه لر، داها گنجلر و اؤیرنجی لر گرک لی دیر اؤز دیل لرینده دوشونوب و فیکیرلرینی گلیشدیرسینلر،
بو ایش هئچ بیر فیکیر و دوشونجه یه قارشی دئییر،
هئچ بیر اینانچ و اعتقادلارلا اوز اوزه گلمیر،
هئچ بیر اینسانی حاق آیاق لانمیر،
گئنیشلی باخارکن هئچ بیر امنیتی چتین لیک یاراتمیر.
سؤزون دوغروسو آنا دیلینین یازیب و اوخوماق « ایسته یی » تام بیر مدنی و یاسال ایستک دیر.

بیزیم وارلیغیمیز آنا دیلیمیزده دیر آنا دیلیمیزده
هیدایت ذاکر « آرازلی »
hedayatz_arazli@yahoo.com
تبریز - 17 فئوریه 2009 – 29 بهمن 1387